Badania i współpraca międzynarodowa

Badania naukowe Centrum Europejskiego

Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego jest zarówno jednostką dydaktyczną, jak i jednostką badawczą, realizując oba cele w sposób zrównoważony. Dydaktyka i badania naukowe stanowią dwa ściśle powiązane i oddziaływujące na siebie obszary aktywności w ramach CE. 

Tym samym podstawowym zadaniem CE jest z jednej strony kształcenie studentów pragnących pogłębić swoją wiedzę na temat Europy, z drugiej prowadzenie interdyscyplinarnych badań naukowych w zakresie studiów europejskich, obejmujących zarówno problematykę integracji europejskiej, jak też szerszych zagadnień dotyczących całej Europy, ze szczególnym uwzględnieniem jej roli we  współczesnym świecie.

Badania realizowane w CE prowadzone są w ramach dwóch głównych obszarów wiedzy: nauk humanistycznych i nauk społecznych, obejmujących bardzo szerokie spektrum zagadnień badanych przez takie nauki jak politologia, historia, prawo, ekonomia, socjologia, kulturoznawstwo, antropologia czy informatologia. Realizuje to zespół pracowników CE, w  skład którego wchodzą specjaliści ze wszystkich wskazanych dyscyplin naukowych. Korzystają oni przy tym z najlepszych tradycji, potencjału i doświadczeń Uniwersytetu Warszawskiego, jak też ściśle współpracują z innymi placówkami naukowymi w Polsce i za  granicą.

Centrum Europejskie dążyło i nieustannie dąży do utrzymania ścisłego powiązania dydaktyki z prowadzonymi badaniami poprzez zwiększenie wysokiego poziomu nauczania, a  także kontynuując dalszy rozwój interdyscyplinarnych badań statutowych i własnych oraz dalszy rozwój jakościowy i ilościowy badań prowadzonych przez pracowników CE, a także doskonalenie stosowanych przez nich metod badawczych. W celu uzyskania jeszcze większej synergii między prowadzoną dydaktyką a realizowanymi badaniami CE wspierało i nadal /wspiera umiędzynarodowianie procesu kształcenia studentów i zdobywania doświadczeń dydaktycznych przez pracowników m.in. poprzez wyjazdy w ramach programu Erasmus/Erasmus +. Udzielane jest również wsparcie dla działalności naukowej studentów oraz szersze włączanie ich w prace badawcze prowadzone w jednostce.

Międzynarodowe aspekty integracji europejskiej i stosunków zewnętrznych UE

W ramach działalności badawczej dotyczącej międzynarodowych aspektów integracji europejskiej i stosunków zewnętrznych UE (pkt 1) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Ewolucja polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa Unii Europejskiej
• Teoretyczne aspekty roli i znaczenia Unii Europejskiej jako uczestnika stosunków międzynarodowych
• Teoretyczne i metodologiczne problemy europeistyki w kontekście stosunków zewnętrznych UE
• Unia Europejska jako mocarstwo ekonomiczne
• Soft Power w polityce Unii Europejskiej
• Unia Europejska w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego
• Polityka wschodnia UE – cele, zakres i funkcjonowanie
• Rola Polski w kształtowaniu wschodniego wymiaru integracji europejskiej
• Stosunki UE z Chinami na początku XXI w. w kontekście zmieniającego się ładu globalnego
• Stosunki UE z Turcją – aspekty polityczne, gospodarcze i społeczne
• Polityka zagraniczna UE wobec regionów Morza Śródziemnego i Afryki Północnej
• Polityka zagraniczna UE wobec Bałkanów i Europy Środkowej i Wschodniej.
• Stosunki UE z krajami rozwijającymi się, w tym zwłaszcza z Afryką Subsaharyjską
• Międzynarodowa rola Polski jako państwa członkowskiego Unii Europejskiej (m.in. rola i znaczenie Grupy Wyszehradzkiej, stosunki Polski z sąsiadami, 600-lecie stosunków dyplomatycznych Polska-Turcja, Polska jako nowy donator pomocy rozwojowej)

Problemy gospodarcze UE, międzynarodowy ład gospodarczy i wyzwania globalne

W ramach działalności badawczej dotyczącej problemów gospodarczych UE, międzynarodowego ładu gospodarczego i wyzwań globalnych (pkt 2) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Miejsce UE w kryzysie gospodarczym w 2008 r. i jego implikacje dla ładu międzynarodowego
• Analiza zmian zachodzących w architekturze instytucjonalnej i regulacyjnej rynku finansowego w UE oraz ich wpływu na regulację rynku finansowego w Polsce
• Rynki wschodzące a rola i znaczenie UE w gospodarce światowej
• Chiny jako aktor globalny w świecie post-2008
• Kryzys gospodarczy i finansowy w świetle teorii integracji europejskiej
• Polska i Europa Środkowa wobec kryzysu gospodarczego z 2008 r.
• UE w systemie międzynarodowej pomocy rozwojowej – Milenijne Cele Rozwoju i „ład pomocowy po 2015 r.”
• Migracje jako wyzwanie dla bezpieczeństwa europejskiego
• UE wobec problematyki terroryzmu międzynarodowego – aspekty funkcjonalne i instytucjonalne
• Rola funduszy UE w wymiarze regionalnym i globalnym
• Bariery w pozyskiwaniu funduszy unijnych oraz wpływ interwencjonizmu finansowego na rozwój rynku pracy
• Związki idei i kultury intelektualnej z myślą ekonomiczną oraz wybory dokonywane w ramach polityki gospodarczej
• Związki pomiędzy państwem a gospodarką w trakcie procesów transformacyjnych

Prawno-instytucjonalne aspekty funkcjonowania UE

W ramach działalności badawczej dotyczącej prawno-instytucjonalnych aspektów funkcjonowania UE (pkt 3) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Odpowiedzialność międzynarodowa za naruszenia prawa przez państwa i organizacje międzynarodowe
• Ewolucja źródeł prawa Unii Europejskiej po Traktacie lizbońskim
• Ewolucja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej po Traktacie lizbońskim
• Prawne aspekty stosunków zewnętrznych UE, ze szczególnym uwzględnieniem polityki zagranicznej oraz polityki handlowej
• Zasada „rozumu publicznego” (public reason) jako kategorii prawno-filozoficznej odnoszącej się do prawowitości prawa i władzy publicznej, a także zastosowanie tej koncepcji w odniesieniu do instytucji ponadnarodowych, takich jak UE i Europejski Trybunał Praw Człowieka
• Idea i praktyka obywatelstwa europejskiego
• Studia porównawcze nad amerykańskim i europejskim sądownictwem konstytucyjnym
• Studia nad sądownictwem konstytucyjnym w państwach post-komunistycznych Europy Środkowej i Wschodniej
• Perspektywa utworzenia systemu partyjnego na poziomie europejskim (ogólnoeuropejska rola fundacji politycznych)
• Funkcjonowanie prawa rynku finansowego
• Ochrona praw podstawowych jednostek w kontekście regulacji prawnych z zakresu zdrowia publicznego i bio-bezpieczeństwa
• Prawne aspekty rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo w wymiarze globalnym i w skali UE, w tym w odniesieniu do ryzyka finansowego, bezpieczeństwa klimatycznego i energetycznego oraz zagrożeń dla jednostek w kontekście polityki wizowej i zarządzania kryzysowego, cyber-zagrożeń i polityki obronnej państw.

Socjologiczne i społeczno-kulturowe aspekty procesów integracyjnych w UE

W ramach działalności badawczej dotyczącej socjologicznych i społeczno-kulturowych aspektów procesów integracyjnych w UE (pkt 4) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Procesy postindustrialne w kontekście głównych nurtów w europejskiej myśli społecznej
• Przemiany w kulturze współczesnej Europy a polityka kulturalna Unii Europejskiej
• Efektywność unijnych programów kulturalnych
• Instrumenty i procesy decyzje w ramach polityki kulturalnej UE
• Polska dyplomacja kulturalna
• Budowanie i kreacja „Polskiej Marki” w świecie jako instrument polityki zagranicznej Polski
• Zmiana paradygmatu polityki kulturalnej UE w świetle Europejskiej Agendy dla Kultury
• Wpływ przeszłości na przebieg procesów integracyjnych w Europie – kategorie ‘europejskość’ i ‘narodowość’ w kulturze polskiej – wyobraźnia społeczna II Rzeczpospolitej”
• Radykalizm i nacjonalizm jako formy ruchu społecznego w Europie
• Wizerunek wolnomularstwa w kinematografii europejskiej i amerykańskiej od czasów filmu niemego po produkcje najnowsze

Metodologia i studia europejskie

W ramach działalności badawczej dotyczącej metodologii i studiów europejskich (pkt 5) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Dyscyplinarna analiza czy interdyscyplinarna synteza? Uwagi o europeistyce jako kierunku studiów uniwersyteckich
• Teoretyczne i metodologiczne problemy europeistyki a rozwój nowej dyscypliny naukowej „europeistyka”
• Najnowsze trendy w badaniach nad studiami europejskimi
• O fałszywym rozumieniu interdyscyplinarności w studiach europejskich.

Historyczne aspekty integracji europejskiej

W ramach działalności badawczej dotyczącej historycznych aspektów integracji europejskiej (pkt 6) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Pojęcie, geneza, koncepcje i modele integracji europejskiej w ujęciu historycznym
• Uwarunkowania oraz etapy procesów integracyjnych we współczesnej Europie, przede wszystkim w ramach Unii Europejskiej.
• Historyczne ujęcie międzynarodowych aspektów procesów integracji europejskiej, zwłaszcza w kontekście udziału w nich Polski w przeszłości oraz współcześnie jako państwa członkowskiego UE
• Ukazanie roli Polski w procesach integracji europejskiej w ujęciu historycznym
• Bezpieczeństwo Polski 1918-2004: granice, system międzynarodowy, siła własna

Informacja europejska (informatologia)

W ramach działalności badawczej dotyczącej informacji europejskiej (informatologii) (pkt 7) realizuje się następujące tematy badawcze:

• Polityki społeczeństwa informacyjnego w Polsce
• Polityka informowania o Unii Europejskiej w Polsce
• Sektorowe polityki informacyjne w UE
• Pojęcie, geneza i znaczenie polityki informacyjnej Unii Europejskiej
• Proces formułowania, finansowania i krytycznej analizy polityki informacyjnej UE w dobie globalizacji
• Zewnętrzne i wewnętrzne aspekty unijnej polityki informacyjne UE